Viviendo a Pesar de la Crisis: Soinuenea

Muy buenas,
Hace poco me enteré de ésto:
http://www.soinuenea.eus

Tel/Fax 943 493 578
soinuenea@soinuenea.eus
Tornola kalea, 6 - 20180 OIARTZUN

http://www.soinuenea.eus/es/historia/e-34/

Inicio / Fundación / Historia

Historia
Tras los trabajos de preparación y organización realizados entre 1995 y 2002 surgió Herri Musikaren Txokoa y pasados 10 años de gestación nace Soinuenea.

Juan Bautista Lasarte eta Juan Mari Beltran. Iribas, 1984. Fue el año 1994 cuando lo que ya es Soinuenea inició de manera definitiva su proceso para ser un centro de documentación de música popular. Fue entonces cuando Juan Mari Beltran preparó el proyecto para poner en marcha este Centro de Documentación con el diverso y amplio material de música popular recopilado a lo largo de su vida.

Después de presentar el proyecto en diferentes organismos, fue el mes de julio de 1995 cuando con el colaboración del ayuntamiento de Oiartzun se inició la tarea de organizar en Oiartzun este centro de documentación en el edificio de las antiguas escuelas de Ergoien cedido por el ayuntamiento.

Una vez acondicionado el lugar se trasladó el diverso material de la colección de Juan Mari Beltran: instrumentos musicales, libros, discos, casetes, cintas, fotografías y filmaciones, organizándolo en las vitrinas, armarios y estanterías proporcionadas por el ayuntamiento de Oiartzun. Poco a poco se han realizado miles de fichas en las bases de datos de la biblioteca, fonoteca, archivo de imágenes e instrumentos musicales clasificando y archivando de ese modo todos los materiales.

En esta tarea hemos tenido muchos colaboradores voluntarios que han ayudado mucho a que este proyecto avanzara acudiendo fuera de sus horas de estudio y trabajo para realizar fichas delante del ordenador, ordenar materiales, montar la exposición de instrumentos musicales. Miles de horas de trabajo tuvieron como resultado el que el 1 de marzo de 2002 Herri Musikaren Txokoa abriera sus puertas al público, y desde ese momento las mantenga abiertas para todos los interesados que acuden hasta el centro.

Así, y siempre con el patrocinio y la tutela del ayuntamiento de Oiartzun, hemos realizado un fructífero recorrido de 10 años: 32.000 visitantes, cientos de consultas, 152.000 visitas en nuestra web, 40 conciertos dobles, 10 ediciones de Jornadas de Música Popular, organización y gestión de la Escuela de Música Popular, 9 libros de la colección HM Bilduma, discos, DVD-s… y ahora, como resultado y fruto de estos 10 años de gestación, ha llegado el momento de tener nuestra propia identidad y entidad en forma de fundación. Por lo tanto la gestión del centro está a cargo de Soinuenea Fundazioa. Este momento de cambio nos ha parecido el idóneo para darle una nueva denominación al centro más acorde con la nueva situación, y así nuestro txoko (rincón) de la música popular pasa a ser la casa de la música popular, tomando la denominación Soinuenea, más acorde con su nueva personalidad.

El 22 de diciembre de 2011 presentamos y firmamos ante notario los estatutos de la nueva fundación y a partir del 1 de enero 2012ko ya funcionamos como Soinuenea.

http://www.soinuenea.eus/es/objetivos/e-35/

Objetivos
Soinuenea es un centro de documentación sobre Música Popular, un amplio proyecto.

Persigue los siguientes objetivos :
-Crear un centro de documentación que sirva para conocer, investigar y como lugar de encuentro de la Música Popular y los instrumentos populares.
-Poner a disposición de todo tipo de públicos la cultura de Euskal Herria, y sobre todo su música popular, de manera didáctica, comprensible y entretenida.
-Ofrecer a los alumnos de centros educativos y escuelas de música clases teóricas, prácticas y activas como complemento de sus estudios musicales.

Llevaba una temporada con la idea de ir pero me acabo de topar con ésto otro:
http://www.diariovasco.com/culturas/makila-zuritu-soinua-20171029091113-nt.html

Makila zuritu eta soinua!

Juan Mari Beltran, sunpriñua eskuetan duela. Oiartzunen daukan Herri Musikaren Txokoan ehunka musika-tresna bildu ditu / ARIZMENDI

1936ko gerra baino lehenago, hurritzaren azalarekin ‘sunpriñua’ izeneko soinu-tresna egiten zuten Aralar aldeko artzainek.
FELIX IBARGUTXI
Domingo, 29 octubre 2017, 09:51

Lehengo astean, liburu-CD-DVD hau aurkeztu zen Donostian: 'Soinu-tresnak euskal herri musikan 1985-2010'. Juan Mari Beltran musikologoak prestatutakoa da, aspaldi ikusi zuen argia lehenbiziko edizioak, eta oraingo hau laugarrena da, zenbait material berri gehitu zaizkiolarik. Baditu gainera azpitituluak bost hizkuntzatan, tartean euskara batua eta gaztelania. Funtsean, 1983-1984 urteetan egindako soinu- eta irudi-grabazio batzuk dira atzera entzun eta ikus daitezkeenak. Hor ageri zaizkigu Primi Erostarbe pandero-jole eta irrin-tzilaria, Leon Bilbao eta Maurizia Aldaiturriaga albokari entzute-tsuak, Asentsio eta Ramon Goikoetxea txalapartariak… Eta tartean bada soinu-tresna oso ezezagun bat ere: sunpriñua. Alegia, Nafarroako artzainek –eta beste toki batzuetakoek– egiten eta jotzen zuten tresna.

Juan Mari Beltranek, Etxarri-Aranatzen jaiotako gizona izanik, aditua zuen sunpriñuaren berri. «Umetan askotan egoten nintzen amaren herrian, Iribasen. Badakizu, Larraungo bailaran. Hamasei-hamazazpi urte nituela, hango festetan, anaia eta biok ari ginen txistu jotzen, eta ostatuan jotzen ari ginela, adineko lagun batzuek esan ziguten bazela soinu-tresna bat, sunpriñua, eta harekintxe jo ohi zen doinua kantatzen hasi ziren», esan dit.

Beltrani iltzatuta gelditu zitzaion informazio hura. Gero konturatu zen amaren izeba itsuak ere doinu hura bera kantatzen zuela. «Itsua zen, eta errezoan eta kantuan egoten zen. 'Durunbele' kantatzen zuen, garai batekoek sunpriñuarekin ibiltzen zuten doinua».

Gazterik hasi zen Juan Mari ikerketak egiten, eta hain zuzen ere sunpriñuari buruz publikatu zuen lehenbiziko artikulua, 'Cuadernos de Etnología y Etnografía de Navarra' delakoan, 1978an. Izenburu hauxe zeukan lanak: 'Azal doinuak. Sunpriñu eta txulubite'.

Urte batzuk dituztenek gogoratuko dute beharbada zer zen txulubita edo txilibitua. Labanarekin lizar-makila joz, askatu egiten zen azala eta, putz eginez, txistu egiten zen. Edozein neska-mutikok egin zezakeen txilibitua; sunpriñua, berriz, artzainek egin ohi zuten.

Juan Mari 1970eko hamarkadan hasi zen datu batzuk biltzen. DVD honetan Irudi asko 1984koak dira; hor agertzen da Juan Bautista Lasarte sunpriñuari buruzko azalpenak ematen bere etxeko sukaldean, sukalde benetan deigarrian, lehengo garaietara garamatzana, ehun edo berrehun urte atzera.

J.M. Beltran J.B. Lasarterekin hizketan, 1984an, haren etxean.

Udaberriarekin batera, Iribaseko eta inguruko herrietako artzainek –Baraibar, Mugiro, Alli...– Aralarko goi-larreetara eramaten zituzten ardiak. Gizonak egunero igotzen ziren ardiak jeztera, eta egunero jaisten herrira esnearekin. Juan Bautista Lasartek «gazte-garaiko» kontuak esaten dizkio Juan Mari Beltrani: «Menditik etortzen ziren artzainak esnearekin eta sunpriñue joz. Lekutan-lekutan gelditzen ziren eta jotzen hasten. Gu, kanpora atera eta aditzen egoten ginen. Alegrantza handia ematen ziguten».

Baina nolakoa izaten zen tresna hau? Hurritzaren azalarekin egiten zen. Izerdia mugituta zegoela, eta ilgoran, askatu behar zen azala; beraz, behin maiatz erdialdeaz gero. Ia bi metroko makila aukeratzen zuten. Gero, labanarekin markatu egiten zuten azala nola ebaki. Espiral moduan ebakitzen zuten eta azkenean tira luze bat edukitzen zuten esku artean. Hurrengo pausoa izaten zen atzera biltzea, tutu edo kukurutxo-itxura emanez, hasieran estuago, gero zabalago.

Baina sunpriñuak, soinu egingo bazuen, pipitta edo bokilla behar zuen, eta hori ere hurritz-azalarekin egin ohi zen. Pipitta tutuaren hasieran ipintzen zen, eta artzainak putz egitean bibratu egiten zuen.

Sunpriñua egiteko hiru bat asteko epea izaten zen. Handik aurrera, makilari begiak ateratzen hasten zitzaizkion, eta azala ezin zen osorik askatu. Ez zuen asko irauten. Azalak, lehortuz gero, ez zuen jadanik balio; hortaz, artzainek uretan gordetzen zuten tresna, asketan edo erreka-putzuetan. Halaxe, sanferminak arte iraun zezakeen. Dena dela, izaten omen ziren joaldi batzuk baita urrian ere.

Eta zer jotzen ote zuten artzain haiek? Doinu nagusiari 'Durunbele' deitzen zitzaion, eta jotzaile bakoitzak bere gustura jotzen zuen: batzuek azkar eta txorrotxio asko eginez, beste batzuek polikiago eta nota luzeak eginez. DVDn, hor ageri da Juan Bautista Lasarte 'Durunbele' hori kantatzen, hitz-jokoak eginez, horrelako zerbait: «Txurunbele, burunbele, bele-lere, lere-lere, lere-lere…».

Gerora, Beltranek jakin du Amezketa aldeko artzainek ere bazekitela sunpriñuak egiten. Normala: mendia harremanetarako tokia izan da beti. Pirinio osoan egin izan omen dira horrelako tresnak, eta baita Eskandinavian ere, baina urki-azala erabilita.